Od połowy XIX wieku Denominacion de Origen Calificada Rioja jest bez wątpienia najbardziej znaną apelacją czerwonych win hiszpańskich. W parze z Priorat to jedyne dwie hiszpańskie apelacje zaliczane do najwyższej kategorii win oznaczanych już nie tylko „nazwą pochodzenia” (Denominacion de Origen, DO) lecz „nazwą kwalifikowanego pochodzenie” – DOC.

Apelacja ta obejmuje nie tylko wina wyprodukowane w autonomicznym regionie administracyjnym Rioja, ale też rozciąga się częściowo na tereny autonomicznych prowincji Nawarry, Kraju Basków, Kastylii i León.

Uprawa winorośli

Czerwone wina z regionu Rioja produkowane są ze specyficznej hiszpańskiej mieszanki szczepów. W jej skład wchodzi przede wszystkim Tempranillo (ok. 60-70%), ciemna odmiana Grenache (Garnacha, ok. 15-20%), Mazuelo – szczep, który gdzie indziej w Hiszpanii nazywana jest Cariñena, a we Francji Carignan (ok. 10%) oraz Graciano – lokalna odmiana winorośli, której używa się w znacznie mniejszych proporcjach (ok. 5%).

Wina różowe są zwykle wytwarzane z tych samych odmian. Winiarnie (Bodegas) Riscal i Murrieta były od lat 60. XIX wieku zwolennikami włączenia do mieszanki szczepu Cabernet Sauvignon. Odmiana ta jest cały czas używane do produkcji win w winnicy Marquès de Riscal.

Białe wina z regionu Rioja są wytwarzane przede wszystkim ze szczepów Viura (lub Macabeo), z dodatkiem jasnej odmiany Grenache i Malvoisie.

Wydajność winorośli w regionie Rioja jest niska, 20% niższa niż średnia krajowa. Pozwala to uzyskać winogrona o bardziej skoncentrowanym smaku. Dlatego też szczególnie cenione są stare krzewy winne.

Możemy wyróżnić trzy podregiony: Rioja Alta, Rioja Baja et Rioja Alavesa.

Rioja Alta

Podregion ten obejmuje zachodnie tereny apelacji Rioja rozciągające się na południe od prowincji Araba (Álava) w kierunku prowincji Burgos. Winnice położone są wyżej (400-500 m n.p.m.) niż w Rioja Baja, dlatego dominuje tu mniej gorący klimat, a co za tym idzie sezon zbiorów jest krótszy. Sprawia to, że wina tutaj wytwarzane są bardziej klasyczne, lżejsze, podobne do francuskich win spoza południowej części kraju.

Dominującą odmianą winogron jest Tempranillo. Słowo temprano w języku kastylijskim oznacza „wcześnie”. Winogrona z tej odmiany dojrzewają dwa tygodnie wcześniej niż te ze szczepu Grenache.

Rioja Baja

To najniżej położony z trzech podregionów apelacji Rioja. Usytuowany jest na południowym wschodzie, na 300 metrach n.p.m. Podobnie jak cała środkowa Kastylia, jest pod wpływem klimatu śródziemnomorskiego i kontynentalnego, co sprawia, że klimat jest tu najcieplejszy i najbardziej suchy spośród trzech podregionów. 

Ten region winiarski położony jest w prowincji Nawarra. Wina produkowane tutaj mogą być butelkowane pod nazwą Navarra lub Rioja. Mają one ciemniejszy kolor i większą zawartość alkoholu. Charakteryzują się mniejszą kwasowością, są też mniej aromatyczne. Ta ostatnia cecha jest w rzeczywistości bardzo ceniona, bo wina te sprawdzają się świetnie w mieszankach win z innych podregionów, dając w rezultacie dobrze zrównoważone trunki. 

To idealny teren do uprawy odmiany Grenache, szlachetnego szczepu, który ma bardziej południowy charakter niż Tempranillo, preferowany w pozostałych dwóch podregionach, położonych na wyższych wysokościach.

Rioja Alavesa

Ten podregion sytuuje się na północ od rzeki Ebro, w baskijskiej prowincji Araba (Álava). Panuje tutaj podobny klimat jak w Rioja Alta, a mimo to wina są bardziej krągłe i gęstsze, choć wciąż finezyjne.

Bogactwem tego podregionu są bardzo korzystne warunki do uprawy winorośli: optymalny klimat, gliniasto-wapienna gleba i mała gęstość nasadzenia krzewów winnych. Podobnie jak w Rioja Alta, podregion ten specjalizuje się w uprawie odmiany Tempranillo. Wyższe położenie terenu (400-500 m n.p.m.) i ekspozycja na nocne powiewy wiatru z północy sprawia, że winorośl uprawiana w obydwu podregionach jest czasowo poddawana działaniu chłodu, co jest korzystne dla jakości win.

Czerwone wina Rioja dzielimy na cztery kategorie:

- Rioja – wino spędza najwyżej kilka miesięcy w dębowych beczkach.

- Rioja Crianza – wino ma co najmniej dwa lata, z czego co najmniej rok leżakowało w dębowych beczkach.

- Rioja Reserva – wino ma co najmniej trzy lata, w tym jeden rok leżakowania w dębowych beczkach.

- Rioja Gran Reserva – wino dojrzewające przez co najmniej dwa lata w dębowych beczkach i co najmniej trzy lata w butelce.

Terminu Reserva lub Gran Reserva nie otrzymują wszystkie wina spełniające powyższe warunki. Na takie wyróżnienie zasługują tylko roczniki uznane za wystarczająco dobre.